Formiranje Nemačke belocrkvanske opštine (Deutsche stadt Weisskirchen) vezuje se za period od 1727 do 1740. godine, koja funkcioniše kao samostalna politička organizacija fizički smeštena na prostoru oko rimokatoličke crkve.
Istovremeno sa Nemačkom belocrkvanskom opštinom funkcioniše i Belocrkvanska srpska opština (Rätzische stadt Weisskirchen), smeštena na prostoru oko Srpske pravoslavne crkve, nastala najverovatnije 1749/51. godine.
Prekretnica u funkcionisanju grada je 1777. godina kada se dve opštine ujedinjuju u jedinstvenu gradsku upravu, formirajući Prvi Magistrat.
Prostorna kulturno-istorijska celina, u obliku u kojem je do danas sačuvana, počela je da se formira sa nastankom naselja 1717. godine. Prvobitno naselje formiralo se u podnožju brega i vremenom širilo ka Neri. Što se može videti i na planu Bele Crkve iz 1737. godine. U 18. veku Bela Crkva je pretrpela dva napada Turaka u kojima je grad bio opljačkan i spaljen a stanovništvo proterano. Retki su objekti koji su ostali sačuvani iz tog perioda. Početak 19. veka doveo je do izgradnje i privrednog razvoja Bele Crkve, grad dobija svoju urbanu matricu, a najzaslužniji za to su bili austrijski oficiri koji su Belu Crkvu, koja se nalazila u okviru Banatske vojne granice, uredili po ugledu na centralno evropske gradove tog vremena, što se može videti na planu Bele Crkve od 1806-1869.
Magistrat je do 1830. godine bio smešten u zgradi koja se nalazila na mestu današnje Crkve Svetog Jovana Bogoslova, kada se seli u novu zgradu.
Arhitektura Bele Crkve tipološki i stilski slična je kao u drugim delovima bivše Austro-Ugarske, sa varijantama baroka, klasicizma, romantizma, istorijskih neo-stilova, secesije i savremene funkcionalističke arhitekture. Međutim, ona u celini nosi više pečat simbioze raznih stilova nego što predstavlja skup čistih i izrazitih primeraka pojedinačnih stilova. U toj istovremenoj pojavi raznih stilskih elemenata ogleda se duh građanstva, istorijski značaj, kao i geografski položaj, tradicionalnost stanovništva i gradskih institucija. Takva arhitektura je izraz posebnih istorijskih uslova razvoja Bele Crkve u okviru Vojne granice, a i staleškog pripadništva i razvoja njegovih graditelja.
Najreprezentativniji profani objekat u Beloj Crkvi je svakako zgrada Magistrata (danas zgrada Opštine uprave Bela Crkva), čija je gradnja završena 1830. godine.
„Na osnovu planova koji su sačuvani u Istorijskom arhivu u Beloj Crkvi saznajemo tačan raspored namena prostorija, ali i izmene na obejktu koje su se događale. Magistrat je sagrađen u maniru zgrada javne i upravne namene u carstvu, kao reprezentativan objekat koji dominira okolinom. Zgradu čine prizemlje i sprat, a dogradnjom iz oko 1870. godine, prednjem delu su dodata dva bočna krila“ – objašnjava istoričar umetnosti Igor Vokoun.
Na osnovu središnjeg dela bakroreza iz 1852. godine, koji je rađen povodom posete cara Franca Jozefa Beloj Crkvi, saznajemo jedan mogući izgled Magistrata. Na fasadi su prikazani izuzetno dekorativni barokni elementi, kao i sam car koji stoji na balkonu, dok su ispred ulaza postavljena dvojica vojnika, čuvara sa barjacima. Naročito značajan element za tumačenje simbolične uloge zgrade je predstava austrijskog orla na vrhu objekta koji ovde poprima ulogu podsećanja na carsku volju, značaj i ulugu krune u životu zajednice. Isti heraldički motiv je ponovljen unutar Crkve Sv. Ane, gde se dugi niz godina nad glavnim oltarom nalazio postavljen tučani austrijski orao.
Projekat „Spomenici moga kraja“ sufinansira Ministarstvo informisanja i telekomunikacija Republike Srbije. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne odražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
Ostavi svoj komentar