Godišnja nagrada „Nikola Brašovan“ predstavlja poseban vid društvenog priznanja najboljim prosvetnim radnicima naše opštine, koji su postigli značajna ostvarenja u vaspitno-obrazovnom radu u oblastima nastavnog gradiva, slobodnih aktivnosti i profesionalne orijentacije učenika, stručnog usavršavanja saradnika, saradnje sa roditeljima, kulturne i javne delatnosti.
A znate li ko je bio Nikola Brašovan i zašto se priznanje najboljim prosvetim radnicima po njemu zove?
Nikola Brašovan je rođen 1850. u Vršcu u uglednoj zanatlijskoj porodici, koja je dala veliki broj srpskih intelektualaca – pedagoga, sveštenika, pisaca, advokata i inženjera.
Brašovan je u radnom gradu završio osnovnu školu i Nižu realnu gimnaziju, a onda otišao u Sombor gde je kao jedan od najboljih učenika svoje generacije 1868. godine završio Učiteljsku školu.
Učiteljski poziv započinje u Zemunu u školi kojom rukovodi poznati istoričar Dimitrije Ruvarac. Tu se Brašovan našao krugu istaknutih srpskih pedagoga, od kojih prihvata najmodernija pedagoška načela.
Zajedno sa Nikolom Neškovićem učestvuje 1872. godine u osnivanju pedagoškog časopisa „Učitelj“, koji se ističe svojim slobodnim socijalističkim i antiklerikalnim idejama. Ovaj časopis svojom koncepcijom izaziva veliki opor kod crkvenih vlasti, koje sasvim drugačije zamišljaju jednu pedagošku publikaciju.
Već posle prvog broja zemunske vlasti zabranjuju izdavanje „Učitelja“ i Brašovan se vraća u Vršac u kome nastavlja sa njegovim izdavanjem, sa istim saradnicima. Časopis je zastupao sasvim nova pedagoška gledišta, slobodu misli i prednost naučnog posmatranja sveta učenja i slobodu verovanja.
Jedan od glavnih saradnika bio mu je Miša T. Fračković poznati pedagog i pedagoški pisac, učitelj vršačke Narodne škole, ali za časopis i dalje pišu, iako najčešće nepotpisani ili potpisani inicijalima, Mita Nešković, Petar Despotović, Mita Klicin, Dobrosav Ružić i dr. U Vršcu je objavljeno još 17 brojeva, posle čega je usledila zabrana.
U svom rodnom gradu Nikola Brašovan se priključuje grupi svojih vršnjaka koje predvode Laza Nančić i Jaša Tomić, a u kojoj su još i Stevan Tokin, Kosta Lera, Laza Vezenković, Svetozar Brašovan, Kosta Gavrilović, Branko Tokin, Mita T. Fračković i drugi.
Posle zadnje i rasturene skupštine „Ujedinjene omladine srpske“ koja je u Vršcu održana 1871. godine, ovi mladi ljudi će prvenstveno pod uticajem Svetozara Markovića, sa kojim će postati bliski prijatelji, oformiti poznatu grupu koji dobiti naziv „Vršački socijalisti“ i koja će ubrzo preuzeti vođstvo srpske omladine u Austro-Ugarskoj.
Odabravši svoj rodni grad kao mesto u kome će nastaviti svoj pegadagoški, politički i kulturni rad, Nikola Brašovan je neumorno radio na reorganizaciji vršačkih srpskih škola u duhu nacionalne prosvete, a bio je i osnivač i direktor prve Građanske škole u Vršcu (1920).
Ne mali doprinos dao je vršačkoj publicistici, sarađujući u listovima „Građanin“, „Srpstvo“ i „Rodoljub“, a bio je i jedan od osnivača i stalnih saradnika lista „Budućnost“ koji je osnovao sa svojim prijateljima iz Radikalne stranke. Istovremeno sarađivao je i u drugim srpskim publikacijama u Novom Sadu i Beogradu.
Njegovi prilozi su bili prvenstveno namenjeni srpskoj pedagoškoj, ali i političkoj javnosti, vodio je i političke polemike, a u mladosti objavio je i desetak prigodnih pesama. Nije bilo neke kulturne ili društvene akcije u Vršcu u koju se nije uključivao, od gradnje arteskih bunara, prikupljanja pomoći za sirotinju, osnivanja ratarskih i zanatlijskih čitaonica i pevačkih društava, i osnivanja Srpske čitaonice.
Kao značajna politička ličnost kod Srba svoga vremena bio je saradnik Svetozara Markovića i Pere Todorovića, a kao jedan od vođa Radikalne stranke i vrlo bliski prijatelj Nikole Pašića.
Poslednje godine života proveo je kao bibliotekar srpskog odeljenja Gradske biblioteke u Vršcu, gde je radio čitavih deset godina, trudeći se da popuni knjižni fond svim potrebnim srpskim knjigama i časopisima. Otac je Dragiše Brašovana slavnog arhitekte. Umro je u Vršcu decembra 1932. godine
Ostavi svoj komentar