Muzej u Beloj Crkvi koji je osnovan 1877. godine, smatra se najstarijom muzejskom institucijom na prostoru Vojvodine.
Muzej je smešten u zgradi u centru Bele Crkve. Na spratnom delu zgrade je izložbeni prostor sa stalnom muzejskom postavkom, a u prizemlju galerijski prostor za privremene i povremene izložbe.
Muzej se nalazi u jednospratnoj zgradi sa glavnim ulazom na sredini ulične fasade, građenoj kao rezidencijalni obekat imućnije porodice, da bi kasnije zgrada bila adaptirana za potrebe ustanove. Prizemlje je podeljeno u dva zasebna dela (levo i desno od ulaza), dok sprat povezuje u jednu celinu celokupnu površinu objekta.
Zgrada je građena najverovatnije početkom XIX veka, od pečene cigle sa oznakom proizvođača „W“, a kasnije je u više navrata dograđivana i prerađivana. Кako je prvobitna namena objekta rezidencijalna, sam prostor u zgradi je shodno tome i projektovan. U prizemlju se nalazi deo prostora koji je korišćen u svrhu lokala, dok su na spratnom delu objekta prostorije visoke tavanice, koje su svakako bile rezidencijalne namene. Na uličnoj fasadi, iznad ulaza u objekat, postavljen je balkon sa metalnom ogradom i dekorativnim konzolama ispod balkona.
Najstariji sačuvani podaci o vlasnicima zgrade ukazuju na to da je prvi vlasnik rumunska porodica Petra Radulovića, a nakon njegove smrti kuću nasleđuje supruga Кatarina, koja je vlasnik kuće od 1864. do 1875. godine. Naredni vlasnik, Henri Vurda se 3. juna 1864. venčao sa Aleksandrinom Radulović (Bela Crkva, 1846 – Кovin, 11.8.1891), kćerkom Petra Radulovića, te tako postao njihov zet i kasnije vlasnik kuće. U popisu stanovništva iz marta 1870. godine stoji da je vlasnik kuće pod brojem 1170, Jozef Preh, a isti podatak se ponavlja i u Gruntovnoj knjizi za 1874. godinu. Pavle Janić kupuje kuću u Glavnoj ulici br. 38, od Henrija Vurde, 1889. godine.
Iz oglasa za prodaju kuće saznajmo opis zgrade iz 1889. godine: „Jedna elegantna kuća (ranije Vurdina kuća) u Glavnoj ulici prodaje se: sastoji se iz dva dela, ima šest soba, jedan veliki salon, lep zastakljen hodnik, dve kuhinje, vešeraj, patosano dvorište sa ciglama, svinjce, šupu za drva i ostale nus-prostorije. U sobama je patos (sobe su patosane).“
Naredni upisani vlasnik zgrade (kuće u Glavnoj ulici) je od 1916. godine Emilija Teodorović, a koju nasleđuje 13. marta 1921. godine Uroš Teodorović iz Pančeva. Iste godine (23. mart 1921.) zgradu kupuje Albert Najkam sa suprugom Кatarinom, rođenom Bem. Nakon Albertove smrti, 1924. godine, deo vlasništva zgrade je pripao maloletnim kćerkama Hildi i Hermini Najkam. Кrajem Drugog svetskog rata, porodica napušta Jugoslaviju i odlazi u Linc u prvom talasu iseljavanja, 29.9.1944. godine. U zgradi se tokom 1923. i 1924. godine nalazila radnja modistkinje Živke Rankov (do 20.7.1924), a od 3. avgusta 1924. godine, otvoren je salon za damske šešire i damsku odeću „Sestre Todorović“.
Nakon Drugog svetskog rata, odlukom od 2. novembra 1945. godine zgrada postaje državna imovina, a odlukom Narodnog odbora Bela Crkva, 10.12.1949. godine proglašava se opštenarodnom imovinom. U memoarskoj građi vezanoj za podunavske Švabe, pominje se kako se tokom 1945. u zgradi nalazio deo Doma za decu bez roditeljskog staranja (Lagerkinderheimes Weisskirchen) namenjenog nemačkoj deci do 16 godina, koji je vodila Hermina Hanervajs Hajd.
Godine 1951. u zgradu je useljena Stručna škola za učenike u industriji i zanatstvu. Industijsko-zanatska škola je osmišljena prvenstveno kao škola namenjena novopridošlim kolonistima sa posebno praktično definisanim natavnim programom. Nakon gašenja škole, zgrada je dodeljena Stambenoj zajednici, 16.5.1959. godine. Godine 1954. useljuje se Muzej koji u početku svog rada koristi samo prostorije na spratu, da bi postepeno počeo da koristi celokupan kapacitet objekta.
Na osnovu rešenja Skupštine opštine Bela Crkva od 27. juna 1989. godine, zgrada u ulici 1. oktobra broj 38 u kojoj se nalazi Muzej ima vrednost spomenika kulture . Ovo rešenje je doneto na predlog Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture u Novom Sadu, uz obrazloženje da „zbog svoje velike starosti, interesantnog arhitektonskog rešenja i lokacije ima vrednost spomenika kulture.“
Stalna postavka je za posetioce prvi put otvorena 1954. godine, vremenom je menjala broj predmeta, kao i raspored izloženih muzealija.
Muzej je jedinstven ne samo po starini, već i po specifičnim predmetima koje baštini, a koji se odnose na fenomene iz istorije grada poput materijala o Banatskoj vojnoj granici, prisustvu ruske emigracije. Muzej u Beloj Crkvi u kontekstu opšte ideje decentralizacije kulture teži da pre svega profesionalim i kvalitetnim radom doprinese lokalnoj zajednici istovremeno prateći dešavanja u većim centrima.
Kako je rad na stalnoj postavci višegodišnji proces koji podrazumeva uključivanje predmeta iz gotovo svih muzejskih zbirki i samu selekciju materijala, stvaranje istorijskog konteksta i predočavanje kompleksne slike grada Bele Crkve predstavlja najveći postignut rezultat. Stalna postavka je sama po sebi lice ustanove za posetioce, ali je i reprezent sredine i grada u kome se nalazi, čime je odgovornost daleko veća.
Danas su u stalnoj muzejskoj postavci izloženi najreprezentativniji predmeti iz arheološke, etnološke, likovne i istorijske zbirke. U galerijskom prostoru se priređuju povremene izložbe predmeta iz muzejskih zbirki, gostujuće izložbe i izložbe radova savremenih umetnika sa kojima muzej ostvaruje saradnju.
Projekat „Spomenici moga kraja“ sufinansira Ministarstvo informisanja i telekomunikacija Republike Srbije. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne odražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
Ostavi svoj komentar